Koutoukia: de ondergrondse taverna's van Athene

Koutoukia Diporto, Sokratous-straat 9, Psirri, Athene, vlak achter de Varvakios markt
Via een steile trap, kom je in een donkere kelder van een monumentaal pand uit het einde van de negentiende eeuw. Er staan wat tafeltjes en één muur vol eiken wijnvaten. Dit is een van de oudste taverna's van Athene. Hier drink je nog echte retsina (de retsina van tegenwoordig bevat minder hars volgens EU regulering) en de vaten zijn geen decoratie maar bevatten wijn.
Open: 08.00-19.00 uur, dicht op zondag

Inomagirio tis Alexandras, Dekeleon 32, Gazi, Athene
Je bukt om binnen te komen, gaat zeven treden naar beneden, en je komt in een ruimte met stenen muren en een stuk of tien tafels, schaars verlicht met olielampen. Op woensdag en vrijdag  luister je naar de traditionele klanken van klarinet, bouzouki en gitaar. Behalve de gebruikelijke wijn, is er ook de sterkere tsipouro die perfect past bij de lahmacun met aubergines, politiki salata (salade van ingelegde kool, paprika en wortelen) en lamsvlees en aardappelen. De gerechten zijn geïnspireerd op de smaken van Constantinopel, ooit een Griekse stad.
Open: 20.30-24.00, zondag 13.00-24.00 uur



Saita, Kidathineon 21, Plaka, Athene
Saita zit uiteraard ook in een kelder en kijk even naar de koelkast uit de jaren 1950. Op het menu staan klassieke Griekse gerechten zoals pastitsio, moussaka, soutzoukakia (pittige gehaktballetjes in tomatensaus) en papoutsakia ('schoentjes', van aubergines en gegratineerde kaas).
Open: 12.00-23.00 uur

O Leloudas, Salaminias 8-10, Elaionas, Athene
Deze koutouki zit al sinds 1928 op dezelfde plek. Hoewel de twee treden die je moet afdalen om binnen te komen het niet per definitie tot een koutouki maken, doet alles wat je binnen vindt dat wel. Houten vaten, traditioneel eten en een sfeer die je meeneemt naar het Athene tussen de twee wereldoorlogen.
Dimitris Leloudas, kwam van het eiland Kythnos naar Athene waar hij een kruidenierswinkeltje dreef voor arbeiders die  na de onafhankelijkheidsoorlog in 1921 naar Griekenland waren gekomen vanuit  Klein-Azië. Tijdens de lunchpauze ging hij een aantal gerechten serveren, waarvan er één vandaag nog steeds op het menu prijkt: goudgebakken kabeljauw met skordalia (knoflooksaus).
Open: 12.00-18.00 uur



Het ontstaan van de koutoukia
In de jaren 1950, 1960 toen het norm was in Griekenland dat vrouwen zich voornamelijk met huishoudelijke zaken bezighielden, was het gebruikelijk dat mannen hun sociale contacten onderhielden in het kafenio, een ontmoetingsplek voor mannen. Ze dronken kleine kopjes Griekse koffie en daarna namen iets sterkers als ouzo, raki of tsipouro, en een paar kleine gerechten (mezedes). De mannen discusieerden over politieke kwesties, rookten sigaretten en speelden tavla (backgammon). Laat in de middag sloot de kafetzis (cafe-houder) het kafeneio en de mannen verplaatsten zich naar een koutouki waar ze hetzelfde deden als in het kafeneio.

Koutoukia: houten vaten met wijn
De koutouki was een eenvoudige taverna in een kelderverdieping, een beetje verstopt. Dit maakte het ook mogelijk om geestverruimende middelen te gebruiken, meestal cannabis. De inrichting van de koutouki was minimaal wat keukenstoelen en tafels. Iedere koutouki had houten vaten waar de wijn rijpte en met kleine kraantjes in wijn maatbekers werd geschonken en geserveerd en, natuurlijk,  vergezeld van mezedes. Muzikanten brachten rebetika ten gehore met liederen over hartstocht en liefdesverdriet. Net zoals de kafenia was de koutoukia alleen voor mannen, afgezien van een paar vrouwen van twijfelachtige reputatie.

Koutoukia: tavla en muziek
De meest gewilde plekken waren de tafels naast de houten vaten, dichtbij de wijn. Ongetwijfeld zat Lefteris Papadopoulos hier terwijl hij zijn teksten schreef van liedjes waar veel Grieken mee zijn opgegroeid Tha pio apopse to fengari (Vanavond drink ik de maan) en Vrehei fotia sti strata mou (Het regent vuur op mijn weg), terwijl hij een bord kikkererwten met rijst at. In magere economische tijden was het niet ongebruikelijk om het woord oligi zachtjes te horen uitspreken door de ober terwijl hij bestellingen doorgaf aan de keuken, wat suggereerde dat de klant slechts de helft van de normale portie wilde.

Volgend artikel: Zampano Griekse bistro en wijnbar
Vorig artikel: To Kafeneio, traditionele mezodopeio, waar kleine gerechtjes geserveerd worden de mezedes