De Romeinse Agora

De Romeinse Agora in Athene bevindt zich aan de noordkant van de Akropolis vlakbij het metrostation Monastiraki. Het is gebouwd in de 1e eeuw voor Christus tijdens de Romeinse overheersing en volgens een inscriptie gefinancierd door Julius Ceasar en Augustus. De Romeinse Agora, de Romeinen zelf noemden dit het forum, diende als marktplaats en was in feite een openluchtmarkt. Geleidelijk aan werd het gebied bebouwd met huizen, werkplaatsen, kerken en moskeeën waarvan de Fetiye Moskee aan de noorkant van de Romeinse Agora nog over is.

De Romeinse Agora
De Romeinse Agora bestond uit een grote open binnenplaats omringd door stoa's, een overdekte zuilengalerij met winkels en werkplaatsen. Er waren twee toegangspoorten. Van de poort van Athena Archegetis staat een groot gedeelte nog overeind maar van de tweede toegangspoort, direct naast de Toren van de Winden, is slechts vrij weinig over.

De Romeinse Agora is een vrij klein terrein omgeven door een hek. Zoals voor alle archeologische opgravingen in Athene betaal je om naar binnen te gaan. Je kunt ook prima naar binnen kijken wanneer je langs het hek loopt aan de Aeolou straat en de Epaminonda straat, maar dan mis je wel de details.

Bezoek aan de Romeinse Agora

Tip: Bestel je ticket voor de Romeinse Agora van te voren online!

Boek hier je ticket voor de Romeinse Agora met audiotour

Dit ticket is handig om te kopen omdat je niet in de rij hoeft voor een kaartje. Bovendien is dit toegangsbewijs inclusief een audiotour met uitleg en details die niet zo makkelijk te zien zijn zonder erop gewezen te worden. Je kunt thuis op je gemak de audiotour downloaden en activeren met de link die je krijgt na aankoop. De audiotour beluister je offline zodat je geen extra roamingkosten hebt. Je hebt je eigen koptelefoon nodig.

Locatie:
Adres: Romeinse Agora, Epaminonda-straat, Athene
Openingstijden: 08.00-20.00 uur

Vanaf het metrostation op het Monasteraki-plein, neem je Aeros straat. De audiotour begint bij de ingang van de Romeinse Agora aan de Epamininda-straat.

Hoogtepunten Romeinse Agora
1. Poort van Athena Archegetis
2. Toren der winden
3. Fethiye moskee
4. Openbare latrines

1. Poort van Athena Archegetis
De toegangspoort aan de westzijde is opgedragen aan de beschermgodin Athena Archegetis (Athena de Leider). Het was een monumentale entree met een rij van vier Dorische zuilen en een sokkel van Pentelisch marmer uit de steengroeven ten noorden van Athene. Dit was topkwaliteit marmer en werd niet alleen in de oudheid gebruikt zoals voor het Parthenon en het Erechitheon maar tot op de dag van vandaag voor de grafmonumenten op de Eerste Begraafplaats van Athene in de wijk Mets.

2. Toren der Winden
De Toren der Winden is een twaalf meter hoog achthoekig gebouw met aan de bovenkant reliefvoorstellingen van windgoden met ieder hun eigen windstreek. De toren werd gebruikt om de tijd te schatten op basis van de zonnestand. De plaats van de toren is met opzet gekozen zodat de kooplieden die hun waar op de agora aan de man brachten, konden inschatten wanneer hun koopwaar zou aankomen.

Ook werd de Toren der Winden gebruikt als weerstation. De vier windgoden afgebeeld op het relief zijn broers en kinderen van Eos, de godin van de dageraad: Eurus (oostenwind) Zephyros (westenwind), Notos (zuidenwind) en Boreas (noordenwind).

In de vroegchristelijke periode diende de toren als kerk en doopkapel en halverwege de 18e eeuw wordt het gebruikt als tekke, een pleisterplaats voor moslims.

Fethiye moskee in 1830 - schilderij van Jean Pierre Eugene

Fethiye moskee in 2020

3. Fethiye moskee
De Fethiye-moskee aan de noordkant van de Romeinse agora is ook vanaf de straat buiten de site goed te zien. De moskee staat op de plaats van een Byzantijnse basiliek uit de 8e eeuw. En verbouwd tot moskee ter ere van het bezoek van sultan Mehmed II aan Athene in 1458. De fundamenten van de basiliek zijn te zien aan de noordkant van de moskee.

In de loop der tijden was er in de de moskee een katholieke kerk, een school, een kazerne, een militaire gevangenis en een miltaire bakkerij gevestigd. In de 20e eeuw werd de moskee gebruikt om archeologische vondsten van de Agora en de Akropolis op te slaan. De minaret werd al in de 18e eeuw gesloopt. Het werd gerestaureerd tussen 2011 en 2017 en is af en toe open voor het tentoonstellingen.

De Fethiye-moskee ziet er uit als een doorsnee Turksee moskee: een rechthoekige gebedsruimte met daarboven een koepel rustend op vier pilaren en aan vier zijden ondersteund door halve koepels. Aan de voorkant is een veranda met vijf bogen, elk bekroond met een kleine koepel.

Op een schilderij van de Franse Jean Pierre Eugene is te zien dat de Fethiye moskee in de negentiende eeuw glad gepleisterd was. Na verloop van tijd het pleisterwerk afgebladderd en verschenen de ruwe bakstenen. Na de laatste restaurantie is de pleisterlaag weer teruggebracht.

Fethiye moskee in 2013

4. Openbare latrines
De marktkooplieden zullen van tijd tot tijd hun blaas hebben moeten legen. Daar was in voorzien want in de noordoosthoek van de agora stond een rechthoekig gebouw waarvan de omtrek nog te zien is. Als je goed kijkt, zie je een verhoogde bank met twee gaten erin. Dit zijn de enige overblijfselen van de 68 zitplaatsen van de openbare latrines.

De latrines stonden in een ommuurd gebouw van 16 bij 18 meter met een entreehal en een atrium boven het vierkante zitgedeelte voor ventilatie en licht. Er was continu stromend water dat door een goot langs de latrines stroomde en aangesloten was op de stadsriolering. Voorbijgangers konden de mensen niet zien zitten op de latrines, maar voor de gebruikers was er nauwelijks privacy , omdat de 'WC-gaten' nog geen 50 centimeter van elkaar stonden.

Keizer Vespasianus (9 – 79 na Chr) wordt beschouwd als de grondlegger van openbare toiletten en de initiatiefnemer van urinebelasting. Toen zijn zoon Titus daar bezwaar tegen maakte, liet hij Titus aan een muntstuk ruiken en sprak de gevleugelde woorden: 'pecunia non olet' (geld stinkt niet).

De gedachte achter belasting op urine was dat wanneer er voor betaald moest worden er geen verspilling zou zijn. Vanwege het ammoniak- en mineraalgehalte in urine was het een belangrijk hulpmiddel bij het leerlooien, werd gebruikt als bleekmiddel in de was, en in mondwater en tandpasta. Deze praktijk bleef bestaan tot in de 17e eeuw.

Lees verder:
Eerste begraafplaats van Athene – een kerkhof als museum
De wijk Monastiraki en de Tzistarakis Moskee

Volgend artikel: Oude Agora van Athene

foto's Marianne Crone en Wiki Commons

Romeinse agora en de latrines

Romeinse agora latrines en Fethiye moskee